Ağızda konuşmaya ve yemek yemeye engel olacak kadar şiddetli ağrıya yol açan ve ara ara tekrarlayan yaralar pek çok sağlıklı insanda görülebilmektedir. En sık rastlanan tekrarlayan ağız yaraları uçuk ve afttır (aftöz ülser). Ağız içinde görüldüğünde birbirinden ayırt etmek oldukça güç olan bu iki lezyonun nedeni ve tedavileri tamamıyla farklı olduğundan ayırımı önemlidir.
UÇUK
Sıklıkla alt ya da üst dudakta, deri mukoza birleşim hattında görülen içi sıvı dolu kabarcıklara kendini gösteren bir hastalıktır. Ağız içi mukozalarda, diş etinde ya da sert damakta da görülebilirse de nadirdir. Uçuk genellikle ağrılıdır ve ağrı lezyonun ortaya çıkışından birkaç gün önce ortaya çıkar. Bu kabarcıklar saatler içinde patlayarak kabuklanır. 7-10 günde iyileşir.
NEDENİ: Uçuk bir herpes simpleks virüsünün aktif duruma geçmesi ile meydana gelir. Bu virüs, daha önce bu enfeksiyonu geçiren hastalarda sessiz bir şekilde bekler ve stres, ateş, travma, fizik yorgunluk, hormonal değişiklikler ve güneş ışığına maruz kalma gibi durumlarda aktif hale geçer. Tekrarlayan lezyonlar aynı yerde yerleşme eğilimindedir.
Uçuk patladıktan tamamen iyileşene kadar ki süre enfeksiyonun yayılımı için en riskli dönemdir. Virüs gözlere, cinsel organlara ve diğer insanlara da bulaşabilir.
ÖNLEME ÖNERİLERİ:
- Bir lezyon görüldüğünde ağız içi, burun içi, cinsel bölge gibi mukoza içeren bölgeler enfeksiyona karşı korunmalıdır.
- Uçuğu sıkıştırıp patlatmayın.
- Birine dokunurken ya da göz veya cinsel bölgenize dokunmadan önce ellerinizi dikkatlice yıkayın.
- Tüm uyarılara rağmen herpes virüsün uçuk olmadan da ulaşabileceği unutulmamalıdır.
TEDAVİ:
Genellikle şikayetlere yönelik tedavi yeterlidir. Lezyonlar çıkmadan önce başlanacak şekilde anti viral merhem kullanılabilir. İkincil enfeksiyon oluşumuna neden olmamak için lezyon üzerindeki kabukların kaldırılmaması uygun olur, ağrıyı azaltmak için antiseptik ve ağrı kesici etkili sprey kullanılabilir.
AFT
Aftlar dilde, yumuşak damakta, dudak ve yanakların iç kısımlarında görülen 2-5 mm çaplı küçük, yüzeysel ülserlerdir. Oldukça ağrılıdırlar iyileşmeleri 7-10 gün civarında sürer.
NEDENİ:
Nedenleri hakkındaki kesin bir bilgi olmamakla beraber lokal travma, asitli yiyecekler (domates, turunçgiller, vs.) benzeri mukozayı tahriş edici maddelere maruz kalma gibi durumlarda lokal bağışıklık cevabında değişikliklerden kaynaklandığı düşünülmektedir. Tek ya da çok sayıda olabilir.
Nedeni bakteri ya da virüs olmadığı için bölgesel yayılımı ya da bir başkasına bulaşması söz konusu değildir.
TEDAVİ:
Neden olduğu ağrı, yemek yemede güçlük gibi şikayetlere yönelik tedavi uygulanır. Enfeksiyondan koruma gerekir. Haricen kullanılan kortikosterid pomatların faydalı olduğu gösterilmiştir. Ağrı kesici ilaçlar, antiseptik ve ağrı kesici gargaralardan faydalanılır. Günümüzde kesin tedavisi bulunamamıştır.
DİĞER YARALAR
İki haftadan uzun süren iyileşmeyen ağız yaralarında mutlaka doktor kontrolü gerekir.